Waarom het oké is om te kiezen voor minder maar diepere vriendschappen

Hoe zelfkennis je vriendschappen transformeert

Waarom het oké is om bewuste keuzes te maken in je sociale cirkel

Door Marleen Toxopeus

"Ik kan maar twee vrienden dichtbij houden," vertelt Hanneke Mijnster me terwijl we in haar gezellige woonkeuken zitten. Haar krullen springen net zo vrolijk op en neer als dat ze kletst, maar deze uitspraak raakt me direct. Want hoe vaak horen we mensen zeggen dat ze bewust kiezen voor minder, maar diepere vriendschappen?

Hanneke is journalist, columnist en auteur van vier boeken. Op haar 43e kreeg ze de diagnose ADHD, wat niet alleen haar leven, maar ook haar kijk op vriendschap compleet veranderde. In de derde aflevering van Vitamine Vriendschap deelt ze openhartig hoe zelfkennis haar vriendschappen heeft getransformeerd.

Vriendschap met golfbewegingen

"Mijn definitie van vriendschap is dat iemand er altijd voor je is en jij er ook altijd voor iemand bent, wat er ook gebeurt," vertelt Hanneke. Maar dat 'wat er ook gebeurt' krijgt bij haar een bijzondere betekenis.

"Ik maak echt wel golfbewegingen," legt ze uit. "Ik kan mijn focus helemaal op iets anders hebben. En dan betekent het voor mij niet dat de vriendschap minder belangrijk is, maar wel dat ik even niet kan leveren."

Dit patroon herkende ze al voordat ze wist dat ze ADHD had, maar ze begreep het niet. Nu wel. En dat maakt het verschil tussen schuldgevoel en zelfacceptatie.

Luister de podcastaflevering 

De vriendschap die terugkwam

Een van de mooiste verhalen die Hanneke deelt, gaat over een vriendschap die begon toen ze vier jaar oud was. "Echt vanaf mijn vierde, beste vriendinnetjes, onafscheidelijk," vertelt ze. Maar op de middelbare school kozen ze verschillende paden en verloren elkaar uit het oog.

"Ik was niet boos en zij was ook niet boos. We vonden elkaar gewoon niet."

Jaren later vonden ze elkaar via Facebook terug. "De eerste afspraak voelde alsof er een soort verliefdheid tussen haar en mij over tafel vloog. Een platonische verliefdheid qua nieuwsgierigheid."

Wat dit verhaal zo krachtig maakt, is hoe het laat zien dat echte vriendschap tijd en afstand kan overbruggen. "Zij is opgegroeid tot iemand die ik opnieuw moest leren kennen en tegelijkertijd heel vertrouwd was."

Friendship romance: wanneer zielen elkaar herkennen

Hanneke vertelt ook over vriendschappen die ontstaan met een bijna magische snelheid. "Ik voelde gewoon, zij moet dat gaan doen. Terwijl ik haar nog nooit gesproken had," vertelt ze over een vriendin die ze leerde kennen via een zakelijk telefoontje.

"We belden meteen twee uur. We hadden een kwartier over die klus. En daarna over verliefd worden op vrouwen en alles en scheiden en alles over tafel. En het was gewoon aan."

Wetenschappers noemen dit fenomeen 'friendship romance' - die mysterieuze chemie tussen zielen die elkaar herkennen nog voordat woorden nodig zijn. Normaal gesproken heeft het 50 uur samen-zijn nodig om van kennissen vrienden te worden. Maar soms overbrugt je ziel die afstand in één gesprek.

ADHD en de kunst van energiemanagement

De diagnose ADHD na haar 40ste gaf Hanneke niet alleen inzicht in zichzelf, maar ook in hoe ze vriendschappen wilde vormgeven. "Met ADHD is het heel erg zo dat je op dinsdag kan plannen: we gaan vrijdagavond eten. En op vrijdag kan je denken: ik kan helemaal niks, ik ga helemaal niet eten."

Voor haar diagnose leidde dit tot een 'afzeg-carrousel' waarbij ze vaak leugens gebruikte om zich uit afspraken te praten. "Heel veel energie gaat daarin verloren," reflecteert ze. "En die ander voelt ook dat het een smoesje is."

Nu doet ze het anders: "Ik maak afspraken veel meer onder voorbehoud. En ik probeer het veel duidelijker en transparant te plannen."

De kracht van ongefilterde eerlijkheid

Een van de mooiste inzichten die Hanneke deelt, gaat over haar 'hyperfocus'-perioden tijdens het schrijven van een boek. "Dan ben ik heel ongefilterd. Dan zeg ik alles echt hoe ik het voel en dan kan ik het niet opbrengen om een sociaal sausje eroverheen te gooien."

In plaats van dit te verbergen, communiceert ze het vooraf: "Ik wil naar je luisteren, ik zit nu in mijn hyperfocus dus je krijgt de ongefilterde versie. Wil je dan alleen dat ik luister of wil je dat ik ook iets terug zeg?"

Het resultaat? "Meestal blijkt dat mijn vrienden juist heel graag mijn ongefilterde versie willen. Waardoor ik die nu ook wel zonder hyperfocus wat meer durf toe te laten."

Nieuwe levensfasen, nieuwe vriendschappen

Na haar scheiding en coming-out ontdekte Hanneke dat ze behoefte had aan nieuwe soorten vriendschappen. "Ik werd verliefd op een vrouw en daarna op een andere vrouw. En toen merkte ik: ik wil gewoon graag wat meer queer vrienden."

Ze ging bewust op zoek via dating apps, met de openlijke intentie om nieuwe vrienden te maken. "Het maakt me eigenlijk niet uit wat er uitkomt. Of het nou een romantische klik is of niet, of dat we gewoon leuke dingen gaan doen."

Hoogleraar Nele Jacobs bevestigt dit patroon: "Als we in een nieuwe levensfase komen of in een nieuwe wereld, dan gaan we weer opener en breder kijken en mensen op ons pad laten komen."

Niet meer voor 'old times sake'

Misschien wel de meest confronterende uitspraak van Hanneke: "Ik ga niet meer een vriendschap onderhouden voor old times sake. Het gaat echt om wat we elkaar nu bieden in de levensfase waar we nu zijn."

Deze woorden zetten mij wekenlang aan het denken. Is mijn eigen vriendschap met mijn drie besties nog wel van deze tijd? Of zijn we bezig datgene wat ooit was nu zes keer per jaar te reanimeren met snelle etentjes tussen alle agenda's door?

Het is geen verwijt, maar een pijnlijke constatering die me duidelijk maakt dat ik ernaar verlang om die diepe verbinding tijdens het samenzijn veel meer te voelen.

Energiemanagement als vorm van zelfzorg

"Ik weet gewoon dat ik maar 30 procent energie te geven heb aan mijn vrienden," deelt Hanneke open. "Er gaat al 50 procent van mijn energie in mijn eigen hoofd en mezelf staande houden."

In plaats van hier schuldig over te voelen, heeft ze er vrede mee gemaakt. "Ik weet gewoon, het is weinig. Dus het moet wel helemaal kloppen en stromen. Anders begin ik er niet aan."

Dit klinkt misschien koud, maar het is juist een vorm van diepe zelfzorg én respect voor haar vrienden. Door eerlijk te zijn over haar beperkingen, kan ze de energie die ze wel heeft volledig inzetten voor de mensen die er het meest toe doen.

Lessen voor ons allemaal

Hannekes verhaal raakt me omdat het laat zien hoe bevrijdend zelfkennis kan zijn. Door te begrijpen hoe haar brein werkt, kan ze eindelijk authentieke keuzes maken in haar vriendschappen.

Enkele inzichten die we allemaal kunnen meenemen:

Eerlijkheid over je beperkingen: In plaats van smoesjes verzinnen, kun je uitleggen waarom bepaalde dingen moeilijk voor je zijn.

Kwaliteit boven kwantiteit: Het is oké om te kiezen voor minder, maar diepere vriendschappen.

Nieuwe levensfasen vragen om nieuwe vrienden: Het is normaal om in verschillende periodes van je leven behoefte te hebben aan andere soorten verbindingen.

Energie-awareness: Let op welke vriendschappen je energie geven en welke je uitputten.

Transparante communicatie: Door vooraf duidelijk te zijn over je behoeften, voorkom je misverstanden achteraf.

De moed om te kiezen

Het gesprek met Hanneke herinnert me eraan dat vriendschap niet alleen gaat over loyaliteit aan het verleden, maar ook over de moed om bewuste keuzes te maken voor het heden. Het gaat over het durven erkennen dat je maar beperkte energie hebt, en die energie investeren waar het het meest waardevol is.

Misschien is dat wel de grootste vorm van respect die je je vrienden kunt geven: niet doen alsof je oneindig beschikbaar bent, maar eerlijk delen wat je wel kunt bieden. En daarvan de mooiste versie maken die er is.

Jouw vriendschappen verkennen

Heeft Hannek's verhaal je aan het denken gezet over je eigen vriendschappen? Welke vriendschappen geven jou energie en welke kosten je energie? En durf jij eerlijk te zijn over je beperkingen?

Om je te helpen bij het verkennen van je eigen vriendschappen, kun je gratis de "10 vragen om je vriendschap te verdiepen" downloaden. Een tool die je helpt om samen met een vriendin stil te staan bij jullie band.

En wil je het volledige gesprek met Hanneke beluisteren? Luister hier naar aflevering 3 van Vitamine Vriendschap.

Volgende week in aflevering 4: een gesprek met Evi over vriendschappen mét en zonder alcohol.

De Vitamine Vriendschap Podcast verkent de diepte en complexiteit van vriendschap, onze meest ondergewaardeerde vorm van liefde. Heb je gedachten over deze aflevering? Deel ze via  Instagram of mail