De vriendschapsparadox: hoe dichtbij durf jij te komen?

Inzichten uit mijn gesprek met Kirsten voor Vitamine Vriendschap

Door Marleen Toxopeus

Een briefje, een beetje gescheurd, met een simpele vraag: "Wil je met mij beste vriendinnen worden?" Zo begon de allereerste vriendschap die Kirsten zich herinnert. Met een spelfout en al. Dit verhaal deed me glimlachen tijdens ons gesprek voor de eerste aflevering van Vitamine Vriendschap. Hoe simpel vriendschap kan beginnen...en hoe complex het later wordt.

Het valt me op dat we zoveel praten over liefde, familie en werk, maar zo weinig over vriendschap. Tijdschriften hebben allerlei rubrieken over relaties, maar vriendschap – misschien wel onze meest langdurige relatie – staat vaak in de schaduw. Gek toch?!

Luister de podcastaflevering met Kirsten

De vriendschapslandkaart van Kirsten

In elke aflevering van Vitamine Vriendschap vraag ik mijn gasten om hun vriendschapslandkaart te schetsen. Want dat is wat er gebeurt in een mensenleven: sommige vriendschappen komen, andere gaan. Je ontmoet mensen waarmee je jaren samen oploopt, en zo ontstaat rondom jou een landkaart van vriendschappen.

Kirsten's vriendschapslandkaart is rijk en gevarieerd: een harde kern van vijf beste vriendinnen en twee vrienden, omringd door een wijde cirkel van contacten. Als social media expert en trainer kent ze ontzettend veel mensen. Maar met die binnencirkel heeft ze de "echte gesprekken".

"Ik ben nu 50 en ik ga niet meer over koetjes en kalfjes praten. 'Hoe gaat het...' nee, dat doen we niet. Gewoon meteen hop de diepte in."

Een uitspraak die me aansprak, want is dat niet wat we allemaal willen in vriendschap? Die diepere laag?

Vriendschap door de life events heen

Uit onderzoek blijkt dat onze vriendenkring zich iedere zeven jaar vernieuwt. In die zeven jaar verdwijnt ongeveer de helft van onze vrienden uit ons sociale netwerk. Gelukkig worden deze vaak vervangen door nieuwe mensen.

Voor Kirsten was het moederschap zo'n kantelpunt. Ze vertelt openhartig over hoe haar vrijheid ingeperkt werd toen ze haar eerste kind kreeg:

"Ik vluchtte eigenlijk een beetje in mijn werk... maar de vriendschap leed daar het meeste onder."

Herkenbaar voor velen, denk ik. Levensfasen kunnen vriendschappen veranderen. Kirsten vertelt hoe haar relatie met haar dj-buddy transformeerde. Ze bleven verbonden, maar hun gemeenschappelijke grond verschoof: van samen plaatjes draaien naar diepgaande gesprekken en vrouwencirkels.

Onvoorwaardelijkheid en directheid

Voor Kirsten betekent vriendschap "er altijd voor elkaar zijn": in goede én slechte tijden, met ruimte voor afzeggingen zonder schuldgevoel, en elkaar helpen zonder het te hoeven vragen.

Wat me opviel was Kirsten's reflectie op directheid. Terwijl ze in haar mannenvriendschappen directer durft te zijn, vindt ze het lastig om feedback te geven aan haar vriendinnen. Ze bewondert juist de directheid van haar vriendinnen:

"In mijn vriendschap zoek ik mensen die dát doen dat ik heel graag zou willen doen."

Ze deelt een pijnlijk moment toen ze een vriendin kwijtraakte nadat ze iets onaardigs had gezegd over haar partner. Na anderhalf jaar kwam deze vriendschap gelukkig weer terug op de rails.

Vriendschap als steunpilaar in moeilijke tijden

Toen Kirsten in een overgangsdieptepunt zat, was het een mannelijke vriend die zei: "Je komt naar Londen, ik betaal het, ik regel het." Een prachtig voorbeeld van onvoorwaardelijke vriendschap.

Tegelijkertijd hadden haar vriendinnen moeite om de overgangsklachten te herkennen en dachten aan een burn-out. Ze pushten Kirsten om hulp te zoeken - wat op een andere manier ook steunend was. Deze ervaring leidde tot een belangrijke afspraak in de vriendinnengroep: "Als er iets is, moet iemand gewoon hulp zoeken."

Wetenschappelijke inzichten van Nele Jacobs

Hoogleraar levenslooppsychologie Nele Jacobs herkent deze patronen in vriendschap. Ze legt uit waarom we het moeilijk vinden om directe feedback te geven:

"Feedback geven op elkaar is toch heel erg persoonlijk. Je komt echt heel dicht bij de ander. Je raakt de kern misschien van die ander."

Nele benadrukt ook dat we vrienden kiezen op basis van gemeenschappelijkheden, en door samen dingen te delen gaan we nog meer op elkaar lijken. Dit geeft veiligheid, maar heeft ook een keerzijde:

"Dat is inderdaad het gevaar als we blijven hangen in de vriendenclubs of de vriendschappen die we hebben... wordt het steeds nauwer."

Haar advies? Blijf open voor vriendschappen met mensen die anders zijn. Dit verrijkt niet alleen de samenleving, maar ook jezelf:

"Het verrijkt juist en opent een breder perspectief. Laat ook voor jou weer andere mogelijkheden zien, waar je misschien zelf nog niet aan gedacht hebt."

Mijn persoonlijke reflectie

Dit gesprek met Kirsten raakte me op verschillende niveaus. Ik herkende me in haar worsteling met directheid. Niets zeggen als ik me gepasseerd voel. Uit angst te bot, te hard of te oordelend over te komen.

Maar ik werd vooral geraakt door Nele's suggestie om "jezelf te laten zien zonder het direct naar de ander te relateren." Door aan te geven wat jij fijn vindt, zonder dit als verwachting naar de ander te formuleren. Een subtiel maar belangrijk verschil.

En toen ik Kirsten vroeg of haar vriendinnen haar helemaal kennen, drong het tot me door: wanneer we dingen niet uitspreken, ontnemen we onze vrienden de kans om de échte versie van onszelf te zien. Want juist in kwetsbaarheid zit verbinding.

Jouw vriendschappen verdiepen

Heeft dit verhaal je aan het denken gezet over je eigen vriendschappen? Hoe ga jij om met directheid en feedback? Veranderen jouw vriendschappen mee met je levensfasen?

Om je te helpen bij het verkennen van je eigen vriendschappen, heb ik 10 vragen om je vriendschap te verdiepen ontwikkeld. Een gratis download die je helpt om samen met een vriendin stil te staan bij jullie band.

En heb je de podcast nog niet beluisterd? Luister hier naar het volledige gesprek met Kirsten.

In aflevering 2: een gesprek met Antje over hoe vertrouwen te voet komt en als een paard zo snel weer verdwijnt.

De Vitamine Vriendschap Podcast is mijn ode aan vriendschap - deze ondergewaardeerde vorm van liefde. Heb je gedachten, vragen of wil je jouw eigen vriendschapsverhaal delen? Laat het me weten via Instagram of mail.